De jaarwisseling zit er weer op en bijna overal loopt de maiskuil van 2023 in de rantsoenen. Het contrast met de kuilen van 2022 kan bijna niet groter zijn. Eindelijk zien we terug een hoog zetmeelgehalte (gemiddeld 380g/kg droge stof), én een hoge verteerbaarheid.
Het groeiseizoen van 2023 laat zich, onder andere, kenmerken door de natte omstandigheden: een gekende risicofactor voor schimmelgroei, en wie schimmelgroei zegt, zegt mycotoxines. Belangrijk om hierbij eens stil te staan. Wat was dat ook alweer, mycotoxines? En is dit jaar effectief problematischer dan vorige jaren?
Mycotoxines
Mycotoxines zijn toxische bestanddelen, geproduceerd door schimmels, welke op gewassen kunnen voorkomen. Er bestaan zeer veel soorten, waarvan sommige nadelige effecten kunnen hebben op de gezondheid van mens en dier. De aanwezigheid van schimmels en mycotoxines kan beïnvloed worden door milieu- en bewaaromstandigheden, maar is vaak onvermijdelijk en moeilijk in te schatten. Een besmetting kan ook onzichtbaar zijn!
Herkauwers zijn in het algemeen resistenter tegen mycotoxines (dan niet-herkauwers), door het ontgiftingsvermogen van de pensorganismen, op voorwaarde dat de pens goed functioneert.
Een moeilijk punt in dit verhaal zijn de symptomen. Deze zijn vaak zeer algemeen, zeer vaag en/of uiteenlopend, zodat de juiste oorzaken moeilijk zijn aan te duiden. Mycotoxines zijn, mede door de lagere gevoeligheid van herkauwers, vaak niet de eerste oorzaak waaraan gedacht wordt. Bij besmetting kan er ook sprake zijn van meer dan 1 mycotoxine, waardoor het ziektebeeld nog moeilijker te evalueren valt.
De drie belangrijkste mycotoxines voor volwassen herkauwers zijn:
- Aflatoxine B1, of afgekort AFB1. Vooral belangrijk omdat de metaboliet AFM1 wordt doorgegeven in de melk en zo een gevaar vormt voor de volksgezondheid (kankerverwekkend)
- Wettelijk maximum in voeder: 5 ppb
- Zearalenone, of afgekort ZEA. Deze kan allerhande vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken, want ZEA bindt op de oestrogeenreceptoren. In de pens vindt de omzetting naar α-zearalenol plaats, wat nog giftiger is!
- Nadelige effecten mogelijk vanaf: 100 ppb (op totaal rantsoen)
- Deoxynivalenol, of afgekort DON. DON wordt in de pens omgezet in een veel minder schadelijke molecule. Eventuele symptomen: verlaagde voederopname en verlaagde melkgift. Zeker niet de schadelijkste voor herkauwers, maar wel een van de bekendere mycotoxines.
- Nadelige effecten mogelijk vanaf: 1000 ppb (op totaal rantsoen)
Analyses
Voedermiddelen en/of mengvoer kan geanalyseerd worden op mycotoxines. De eerste maanden na de oogst, vinden verschillende screeningsonderzoeken plaats om een beeld te vormen van de globale besmettingsgraad.
Dit jaar lopen de resultaten sterk uiteen. Sommige publicaties rapporteren een hoge besmettingsgraad op een groot deel van de stalen, andere spreken van (relatief) gunstige waarden maar met een bijkomend advies tot waakzaamheid. Gemiddeld gezien kunnen we wel stellen dat de analyseresultaten hoger zijn dan andere jaren en dat die waakzaamheid zeker op zijn plaats is!
Conclusie
Hoe dan ook waren de groei- en oogstomstandigheden in 2023 risicovol en is er een grote spreiding in verschillende screeningsonderzoeken.
Loopt het niet optimaal? Duiken er vage problematieken op, zoals verminderde voeropname, productie of vruchtbaarheid? Dan loont het wellicht de moeite om eens stil te staan bij een mogelijke besmetting met 1 of meer mycotoxines.
Geen nood: als de besmettingsgraad te hoog is, heeft Bivit de juiste oplossingen in huis om met de mycotoxinedruk om te gaan. Er bestaan verschillende mogelijkheden om toxines te binden en/of te deactiveren.
Bespreek dit topic gerust met uw Bivit-adviseur, over de screeningsonderzoeken, richtwaardes, drempelwaardes, interpretatie van problemen/analyses en mogelijke oplossingen.
